Kuipers zet punt achter carrière als scheidsrechter: "Het waren prachtige jaren"

Na een indrukwekkende carrière, waarin hij maar liefst negen internationale finales leidde, stopt Björn Kuipers met fluiten.

De 48-jarige scheidsrechter is tijdens zijn vakantie tot het besef gekomen dat hij na de EK-finale begin deze maand alles heeft meegemaakt waar hij ooit van heeft gedroomd. Een beter moment om er een punt achter te zetten, is er dan ook niet. De strijd om de Johan Cruijff Schaal op zaterdag 7 augustus tussen Ajax en PSV wordt zijn allerlaatste wedstrijd.

Voor het EK had Kuipers het al in zijn hoofd. Wanneer hij de finale zou fluiten, dan betekende dit het einde van zijn carrière. Stoppen op je hoogtepunt, zoals dit zo mooi heet. Die beslissing bleek echter niet zo gemakkelijk als dat hij eerst dacht. "Een punt achter mijn carrière zetten, werd een komma. Ik kreeg na de EK-finale zoveel positieve reacties en waardering uit de hele wereld, dat ik toch begon te twijfelen. Bovendien speelde mee dat ik nog fit ben en er veel plezier in heb. Ik heb daarom besloten om er tijdens mijn vakantie eens rustig over na te denken. Daar kwam ik tot het besef dat ik overal ben geweest en alles heb meegemaakt. Mooier dan dit wordt het niet meer. Er is geen beter moment om te stoppen."

Kuipers raakt niet uitgepraat wanneer hem wordt gevraagd naar zijn hoogtepunten. Het zijn er ook nogal wat. Zo floot hij naast de recente EK-finale onder andere de eindstrijd van de Champions League in 2014 tussen Atletico Madrid en Real Madrid, twee keer de finale van de Europa League (2013 en 2018) en de finale van de Confederations Cup in 2013.

Toch is de UEFA Cup-ontmoeting tussen Napoli en Benfica in 2008 de eerste wedstrijd die in hem opkomt. "Dit was het keerpunt in mijn carrière. De voorzitter van de scheidsrechterscommissie zat als waarnemer van de UEFA op de tribune en ik floot een hele goede wedstrijd. Ik kreeg daarna de EK-finale Onder 21 toegewezen en promoveerde naar de Elitelijst. Vanaf dat moment besefte ik dat ik de absolute top kon halen."

En dat lukte ook. Team Kuipers werd een begrip in de hele wereld. Met de nadruk op het team, want de scheidsrechter weet als geen ander dat hij het succes ook te danken heeft aan zijn vaste assistenten Sander van Roekel en Erwin Zeinstra. "Wij hebben meer dan tien jaar heel intensief met elkaar samengewerkt. We hadden veel lol en plezier, maar we waren ook uitstekend in staat om elkaar scherp te houden. In het begin van onze samenwerking hield ik altijd een praatje voor we het veld op gingen, maar dat was de laatste jaren niet meer nodig. Iedereen wist precies wat er van hem werd verlangd. We vertrouwden elkaar blindelings, maar durfden elkaar ook de waarheid te zeggen. Dat is de basis van ons succes geweest."

Tijdens het graven in zijn geheugen komt ook het moment in hem op dat scheidsrechtersbaas Pierluigi Collina van de UEFA hem belde om de Europa League-finale van 2018 tussen Olympique Marseille en Atletico Madrid te leiden. "Are you ready for another match?, vroeg hij terwijl ik mij tijdens mijn vakantie al aan het voorbereiden was op het WK. Ik was stomverbaasd dat hij me vroeg, omdat ik vijf jaar eerder ook al de Europa League-finale had gefloten. In principe krijg je zo’n wedstrijd niet twee keer. Ze wilden a pair of safe hands voor dit duel. En daarvoor kwamen ze bij mij uit. Dat ze een uitzondering maakten, vond ik een enorm compliment.”

Mooie woorden kreeg hij deze maand ook na afloop van de EK-finale van FIFA-baas Gianni Infantino. "Number one referee, you’ve changed football, zei hij tegen mij. Hij doelde daarbij op de beslissing drie jaar geleden om de VAR-proefwedstrijd tussen Italië en Frankrijk volledig online te doen, dus met directe communicatie tussen de video-arbiter en de scheidsrechter. Dat was in eerste instantie niet het plan van de FIFA. Maar omdat ik zei dat wij er als KNVB wél klaar voor waren, hebben ze dit veranderd."

Na terugkomst van de EK-finale in Londen kreeg Kuipers met zijn team een heldenontvangst op Schiphol. Bondsvoorzitter Just Spee onderscheidde het drietal tot bondsridder. "Dat was een mooie verrassing waar ik trots op ben."

Toch zorgt vooral de wedstrijd zelf voor kippenvel op de armen bij Kuipers. "Het allermooiste moment waren de volksliederen. Ik keek om me heen en zag een vol stadion uit volle borst meezingen. En ik wist dat mijn familie, inclusief mijn kinderen, ook op de tribune zat."

De EK-finale staat voor altijd in zijn geheugen gegrift. "Het was natuurlijk een fantastische ambiance en een uniek duel, maar ik ben ook heel blij dat we het er goed vanaf hebben gebracht. Het was een waardig internationaal afscheid van mij als scheidsrechter."

Een mindere ervaring kan Kuipers ook benoemen. "Op het WK van 2014 moesten we naar huis, omdat Nederland bij de laatste vier kwam. Uiteindelijk stonden zowel Oranje als wij niet op het veld tijdens de finale. Dat was een enorme domper."

Ondanks alle internationale successen moest Kuipers ook wekelijks zijn wedstrijden fluiten in Nederland. En zo kon het gebeuren dat hij een aantal dagen na een Champions League-wedstrijd aantrad in beduidend kleinere stadions. "Natuurlijk is de beleving in de aanloop naar zo’n duel anders. Maar als we eenmaal het veld op gingen, waren we net zo scherp. Vanwege onze reputatie verwachtte iedereen van ons een goede prestatie. De drang om altijd top te zijn en niet te verzaken, was juist één van mijn drijfveren als scheidsrechter."

Tijdens zijn eerste jaren had Kuipers echter nog wel eens twijfels. "Ik floot echt bagger in mijn eerste drie duels in de Eerste Divisie. Ook daarna zat ik soms in de put vanwege mindere wedstrijden. Maar gelukkig hebben de mensen om mij heen mij altijd op tijd weer een schop onder de kont gegeven. Zij hebben mij doen beseffen dat ik in een jaar heel veel fluit en dat ik mij niet moet laten leiden door die paar keer dat het wat minder gaat. Ik ben de KNVB en met name mijn coach Jaap Uilenberg veel dank verschuldigd dat ze altijd vertrouwen in mij hebben gehouden. Ik ben überhaupt veel mensen dankbaar die mij hebben gesteund."

Voor Kuipers breekt nu een vreemde periode aan. "Het fluiten heeft een behoorlijke impact gehad op mijn leven en zeker ook op mijn gezin. Ik heb voortdurend rekening moeten houden met de wedstrijden en het trainingsschema. Dat dit niet meer hoeft, zal wennen zijn. Ik verwacht echter niet dat mijn agenda binnenkort leeg is. Ik ben ondernemer en heb onder andere twee supermarkten. Daarnaast wil ik mij in gaan zetten voor de arbitrage. Het zou zonde zijn wanneer ik daar niets mee ga doen. Ik wil graag betrokken blijven. Voorlopig ben ik echter nog volop aan het nagenieten, want het waren prachtige jaren."